تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۲) قرنِ نوزدهم، یکی از پربارترینِ اعصار تاریخِ بشری همنشین بهار

یکی از پُربارترین اعصار در تاریخ بشری که ما هنوز بدرستی دستاوردهای آن را درنیافته و از لحاظ فلسفی، سیاسی و… از آن فراتر نرفته‌ایم بین سال‌های ۱۸۰۱ تا ۱۹۰۰ میلادی یعنی قرن نوزدهم است.

در این سده، فاتحه امپراتوری‌های عثمانی، اسپانیا، پرتغال، همچنین مغول و روم مقدس خوانده شد و بریتانیا پس از جنگ‌های ناپلئونی، در حالیکه یک چهارم از جمعیت کل جهان را در اختیار داشت تبدیل به بزرگ‌ترین ابرقدرت قرن شد. تملک سریع مستعمرات جدید در سطح جهان توسط اروپا کلید خورد و آفریقا به معنی واقعی کلمه غارت شد.

…

در قرن نوزدهم الکتریسیته و فولاد و نفت، آلمان و ژاپن و ایالات متحده را زیر و زبَر کرد. روسیه و چین را آشوب‌های اجتماعی وسیع دربرگرفت و با شورش بردگان در هائیتی و اتفاقات بعدی، از میزان برده‌داری در جهان(به شکل کلاسیک آن) کاسته شد.

انقلاب صنعتی در بسیاری از کشورهای اروپایی به ویژه آلمان شتاب گرفت و تا پایان این سده با ساخت کارخانجات و راه‌آهن در همه جای اروپا رو به گسترش نهاد.

نظریهٔ تکامل داروین و نظرات اگوست‌کنت فیلسوف فرانسوی که تا حدودی از انقلاب صنعتی تأثیر گرفته بودند، باعث قدرت‌گیری نوعی عقل‌گرایی(پوزیتیویسم) که شاخصهٔ ادبی آن طبیعتگرایی(ناتورالیسم) می‌باشد گردید.

…

پوزیتیویسم با مسامحه «اثبات‌گرایی»، هر گونه فلسفه علم بر اساس این دیدگاه است که در علوم طبیعی و اجتماعی، داده‌های برگرفته شده از «تجربه حسّی» و تلقی منطقی و ریاضی از آن، تنها منبع معرفت‌های معتبر است. شایان ذکر است که بخشِ غیرِتجربی (پیشینیِ) دانشِ بشر (اصولِ منطق) هم، که از تجربه محض حاصل نمی‌شوند، شایسته تأمل است.

…

ناتورالیسم یا طبیعتگرایی، مکتبی در ادبیات و هنر است که تقلید دقیق از طبیعت را توصیه می‌کند و معتقد است که باید طبیعت را حتی الامکان مطابق با واقع توصیف و مجسم کرد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

شماری از وقایع مهم قرن نوزدهم

در سال ۱۸۰۱ پارلمان ایرلند رأی به اتحاد با انگلستان داد و در نتیجه پادشاهی متحد بریتانیا به وجود آمد.

در سال ۱۸۰۳ ایالات متحده گسترش خود به سوی شمال قارهٔ آمریکا را با خرید ایالت لوییزیانا آغاز کرد که با ظلم و جور زیاد علیه بومیان و پراکنده‌سازی آنان همراه بود. این گسترش با ساخت راه‌آهن‌هایی در سراسر قاره و جذب مهاجران جدید افزایش یافت.

سال ۱۸۱۴ نروژ از کنترل سوئد خارج شد و استقلال خود را اعلام نمود. هر چند این کشور مجبور به ادامهٔ یک اتحاد خصوصی با سوئد شد ولی قانون اساسی آزاد خود را حفظ کرد و بعدها استقلال خود را به دست آورد.

…

در آغاز سدهٔ ۱۹ با کشمکش‌ بین فرانسه و انگلیس و متحدانشان بر سر کنترل اروپا و جهان روبرو می‌شویم. جنگ‌هایی که در پایان آنها، ناپلئون در واترلو شکست می‌خورَد (سال ۱۸۱۵) و کشورهای اروپایی، برای بررسی نتایج جنگ و تعیین سرنوشت اروپا، کنگره‌ای در وین تشکیل می‌دهند.

در کنگره وین نمایندگان اتریش، پروس، روسیه، انگلیس، پرتغال و سوئد و…، خلع و تبعید ناپلئون بناپارت را در دستور کار گذاشتند. همچنین:

– فرانسه به مرزهای سابق خود در ۱۷۹۲ محدود شد.

– خاندان‌های‌ سلطنتی کشورهای اروپایی مجدداً به تاج و تخت بازگشتند،

– بلژیک ضمیمه هلند گردید.

– بی طرفی سوئیس رسماً اعلام شد.

– قسمت اعظم مستعمرات خارجی نصیب انگلستان گشت و تغییرات وسیع دیگری در نقشهٔ جغرافیایی قاره اروپا پدید آمد.

…

در همین سال(۱۸۱۵) گرینلند(به زبان دانمارکی: گرونلند) از کنترل نروژ خارج شد و زیر نظر دانمارک قرار گرفت و یونان پس از چندین سال جنگ با امپراتوری عثمانی، در سال ۱۸۲۱ استقلال خود را اعلام کرد. صاحب اختیار مصر هم دیگر امپراتوری عثمانی نبود. مستعمره‌های اسپانیا و پرتغال نیز شروع به انقلاب و اعلام استقلال نمودند.

در سال ۱۸۲۲ امپراتوری برزیل استقلال خود از پرتغال را اعلام نمود اما قدرت‌های اروپایی به ویژه بریتانیا به بهانه‌های مختلف در امور داخلی برزیل دخالت می‌کردند. سال ۱۸۳۵ تکزاس از مکزیک جدا گشت و ده سال بعد پس از کش و قوسهای زیاد به ایالات متحده ضمیمه شد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

متروی زیرزمینی لندن افتتاح گشت

در بریتانیا راه‌آهن در کل کشور گسترش یافت و پیشرفت‌های مهم در مهندسی حاصل شد. متروی زیرزمینی لندن افتتاح گشت و بعدها لامپ‌های الکتریکی پر نور در خیابان‌های این شهر نصب شدند.

توجه داشته باشیم که سابقهٔ سیستم روشنایی الکتریکی به پیش از ادیسون برمی‌گردد. به اواسطقرن نوزدهم، وقتی «هاینریش گوبل» نخستین لامپ برق را اختراع کرد.

…

در سال ۱۸۴۸ دگرگونی‌های زیادی با تأثیرگیری از انقلاب فرانسه در اروپا اتفاق افتاد.

همین سال در کالیفرنیا طلا کشف شد و با این کشف، افراد زیادی برای یافتن طلا و نقره به آنجا سرازیر شدند. میلیون‌ها نفر از مردم به معادن و شهرهای مناطق غربی آمریکا هجوم آوردند و این امر باعث توسعهٔ مناطق غربی در آن زمان شد. این گسترش به تدریج کشور را مجبور به مقابله با مسألهٔ برده‌داری در ایالت‌های غربی کرد زیرا این مشکل باعث به هم خوردن تعادل بین «ایالت‌های آزاد» و «ایالت‌های برده‌دار» می‌شد.

…

در قرن نوزدهم امپراتوری روسیه گسترش خود به سوی آسیای مرکزی را آغاز کرد و مجبور به مقابله با بریتانیا و… شد. روسیه تزاری از یک سو و فرانسه، انگلیس، پادشاهی ساردینیا و امپراتوری عثمانی از سوی دیگر درگیر شدند. (ساردنی جزیره‌ای است در غرب ایتالیا و دریای مدیترانه)

…

بهار سال ۱۸۵۴ میلادی، در پی حمله امپراتوری روسیه به سرزمین‌های عثمانی، فرانسه و انگلستان به روسیه اعلان جنگ دادند و جنگ کریمه آغاز شد و موجب کشتار فراوانی گردید.

بریتانیایی‌ها از حملهٔ روس‌ها به هندوستان هم بیم داشتند و با روسیه درگیر شدند.

از سال ۱۸۶۱ در ایالات متحده که آبراهام لینکلن بر سر کار بود، جنگ داخلی شدت گرفت. در همین زمان، بکارگیری نیروی بخار در کنار انقلابِ صنعتیِ رو به رشد، گسترش زیادی در کارخانجات صنعتی ایجاد کرد.

…

سال ۱۸۶۱ جمهوری ایتالیا تشکیل شد و استان‌های ایتالیایی آن شبه جزیره با هم کنار آمده، اتحاد پیشه کردند.

از سال ۱۸۶۴ تا ۱۸۷۰ چهار مستعمرهٔ پیشین اروپایی با نام‌های پاراگوئه، برزیل، آرژانتین و اروگوئه وارد خونین‌ترین جنگ تاریخ آمریکای لاتین شدند.

…

در قرن نوزدهم کمتر جایی در جهان وجود داشت که به شکلی اعم از استعمار، امپریالیسم یا جنگ، تحت تأثیر غرب قرار نگرفته باشد. قدرت‌های اروپایی در همه جا نفوذ کردند. بین دول اروپایی و چین هم چندین جنگ در گرفت که از این میان جنگ اول و دوم تریاک و جنگ چین و فرانسه را می‌توان نام برد. در این دوره ژاپن نیز که دروازه‌های خود را به سوی تجارت با غرب باز کرده بود وارد دوران صنعتی‌سازی شد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

رُم به ایتالیا ضمیمه شد و پاپ حکم ارتداد داد

سال ۱۸۶۷ در آن بخش از قارهٔ آمریکا که هنوز در دست بریتانیا بود دگرگونی پیش آمد و باعث به وجود آمدن حکومتی در کانادا شد.

…

شهر رم تا سال ۱۸۷۰ تحت کنترل پاپ بود اما در این سال ارتش ایتالیا به استان واتیکان وارد شد و رم به ایتالیا ضمیمه گشت.

البته پاپ از امضای پیمان سر باز زد و به یک دژ پناه برد و از آنجا طی حکمی فتوا داد هرگونه مشارکت کاتولیک‌های ایتالیایی در زندگی سیاسی معادل ارتداد است اما تیغ پاپ کند شده بود و سیر حوادث که سالیان دراز ادامه داشت به روند متحدسازی ایتالیا انجامید.

…

سال ۱۸۷۱ امپراتوری آلمان با اتحاد پروس و کنفدراسیون آلمان شمالی با عنوان «رایش دوم» بر سر زبانها افتاد.

پروس به یکی از ایالت‌های امپراتوری آلمان تبدیل ‌شده بود و صدراعظم وقت «اتو فون بیسمارک» Otto von Bismarck برای ایجاد آلمان متحد، تسخیر چند کشور کوچک آلمانی زبان همسایه فرانسه را در دستور کار گذاشت. وی با اتریش دست به یکی کرد و دانمارک را شکست داد، سپس سروقت خود اتریش رفت و دست آن کشور را از آلمان کوتاه نمود.

بیسمارک با دوز و کلک، «ناپلئون سوم» برادرزاده ناپلئون بناپارت معروف را هم به جنگ کشید. بگذریم که حکومت فرانسه خودش هم برای گریز از مشکلات داخلی، طالب جنگ خارجی بود.

القصه، امپراطور فرانسه پس از شکستهای پی در پی توسط ارتش بیسمارک دستگیر و زندانی شد و پادشاه پروس به عنوان آخرین توهین به فرانسوی‌ها در کاخ ورسای به عنوان امپراتور آلمان سوگند خورد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

شورش مشت زنان، واقعه مهمی در عصر خودش بود

سال ۱۸۷۸ در پیامد شکست امپراتوری عثمانی کشورهای رومانی، صربستان و مونتنگرو مستقل شدند. بلغارستان نیز پادشاهی خودمختار به دست آورد.

…

آفریقا که در ابتدای سدهٔ نوزدهم تقریباً به طور کامل از استعمار اروپاییان جان سالم به در برده بود، در پایان قرن نوزدهم تمام و کمال تحت تسلط آنها در آمد و به معنی واقعی کلمه غارت شد. هجوم به سمت آفریقا از دهه‌۱۸۸۰ شروع شده بود.

سال ۱۸۹۰ در کشتار ووندد نی The massacre of Wounded Knee علیه بومیان آمریکا، تعداد زیادی سرخ‌پوست کشته شدند. این کشتار آخرین ستیز مسلحانه بزرگ میان قبیله سو لاکوتا و ایالات متحده آمریکا بود.

…

شورش مشت‌زنان در چین علیه سلطه بیگانگان در سال ۱۸۹۸ شتاب گرفت و توسط ائتلاف هشت کشور(روسیه، فرانسه، اتریش مجارستان، ایتالیا، بلژیک، پرتغال، آمریکا و ژاپن) متوقف شد. شورش مشت زنان، واقعه مهمی در عصر خودش بود.

…

در همین سال (۱۸۹۸) آمریکا، در پایان جنگ با اسپانیا کنترل کشورهای کوبا، پورتوریکو و فیلیپین را به دست آورد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

«توفان و تلاطم» آلمانی Sturm und Drang

قرن نوزدهم، هنر را نیز تحت تاثیر قرار داد.در نقاشی، رئالیسم و رمانتیسمی که در ابتدای سدهٔ ۱۹ وجود داشت سر از امپرسیونیسم(دریافتگری) و نودریافتگری(نئوامپرسیونیسم) درآورد و در نیمه دوم سده نوزدهم گروه بزرگی از نگارگران آزاداندیش و نوآور فرانسه به آن روآوردند.

شماری از نقاشان مشهور قرن نوزدهم عبارت‌اند از:

پل سزان Paul Cézanne

ویلیام بلیک William Blake

یوگن دلاکروییکس Eugène Delacroix

کاسپار دیوید فردریش Caspar David Friedrich

تئودور گریکالت Théodore Géricault

ونسان ون گوک Vincent van Gogh

ژان آگوست دومینیک اینگرس Jean Auguste Dominique Ingres

ادوار مانه Édouard Manet

کامیل پیسارو Camille Pissarro

…

سدهٔ نوزدهم برای موسیقی هم پر بار بود. فرم سوناتا (ساخته موسیقایی که معمولا برای ساز تک‌نواز و یا گروه کوچکی از سازها نوشته شده باشد) به صورت فرم غالب ترکیبات سازها در آمد. بسیاری از بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان جهان همچون لودویگ وان بتهوون، پیوتر ایلیچ چایکوفسکی، فردریک شوپن و ریچارد واگنر در این عصر زندگی می‌کردند. همچنین:

یوهانس برامس

آنتونین دورژاک

فلیکس مندلسون

فرانتز شوبرت

جوزپه وردی

روبرت شومان

…

قرن نوزدهم ادبیات را هم تحت تاثیر قرار داد. ادبیات در آن سده با رمانتیسم آغاز شد. رمانتیسم که جنبشی بر علیه عقل‌گرایی حاکم بر سدهٔ ۱۸ بود توانست در سراسر اروپا پخش شود. این جنبش کمابیش همراه با انقلاب صنعتی به پیش می‌رفت و سعی داشت تا با تغییرات بنیادینی که این انقلاب به‌وسیلهٔ موتور بخار و راه‌آهن در طبیعت به وجود می‌آورد مقابله کند.

در اروپا جنبش آلمانی «ﺍﺷﺘﻮﺭﻡ ﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭﺍﻧﮓ» Sturm und Drang(توفان و تلاطم) که در برابر جنبش روشنگری آلمان، احساسات را در مقابل خرد، برجسته می‌کرد، با پخش‌شدن در سطح این قاره، از ایتالیا تا اسپانیا را تحت تأثیر خود قرار داد.

Sturm und Drang(توفان و تلاطم) جنبشی در ادبیات و موسیقی آلمان بود که از اواخر دهه‌ی ۱۷۶۰ تا اوایل دهه ی ۱۷۸۰ ادامه داشت و در آن ذهنیت فرد و به ویژه عواطف شدید، در واکنش به خردگرایی عصر روشنگری و جنبش‌های زیباشناختی همراه آن، آزادانه بیان می‌شد. گوته از مدافعان معروف آن بود و کناب «رنج‌های ورتر جوان» که توفانی در اروپا به راه انداخت تبدیل به انجیل جنبش رمانتیک توفان و تلاطم شد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

مارکس و انگلس مانیقست کمونیسم را منتشر کردند

در قرن نوزدهم «ادمون دو گنکور» Edmond de Goncourt و «امیل زولا» در فرانسه و جیووانی کارملا ورگا Giovanni Carmelo Verga در ایتالیا برخی از بهترین رمان‌های ناتورالیست را تولید کردند. رمان‌های ناتورالیست ایتالیا از آن جهت اهمیت دارند که توانستند نقشه‌ای اجتماعی از یک ایتالیای متحد که تا پیش از آن از گوناگونی نژادی و فرهنگی آن بی‌خبر بودند به مردم ارائه دهند.

…

در سدهٔ نوزدهم میلادی نویسندگان زیادی با آثار فراوان به وجود آمدند. برخی از بزرگ‌ترین نویسندگان این سده عبارت‌اند از:

لئو تولستوی، آنتوان چخوف و فئودور داستایوفسکی از روسیه؛ چارلز دیکنز، جان کیتز، اسکار وایلد و جین آستن از انگلستان؛ ادگار آلن پو و مارک تواین از آمریکا و ویکتور هوگو، ژول ورن و چارلز بودلر از فرانسه.

همچنین:

الکساندر پوشکین

الکساندر دوما

امیلی برونته

امیلی دیکینسون

فرانسیس رنه دو شاتوبریان

فردریش هولدرلین

لرد بایرون

مارگارت فولر

نیکولای گوگول

والت وایتمن

ویلیام وردزورث

هاینریش هین

هریت بیچر استو

هنری جیمز

هنریک ایبسن

گوته

و خیلی‌های دیگر…

فوریه ۱۸۴۸ مارکس و انگلس مانیقست کمونیسم را منتشر کردند. در مورد مانیفست در بخشهای بعدی تاریخ جهان دادگاه جهان است، صحبت خواهم کرد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

ادیسون با اختراع لامپ به جهان نور بخشید

از میان تأثیرگذارترین نظریه‌های سدهٔ ۱۹ میلادی می‌توان به نطریهٔ چارلز داروین که در سال ۱۸۵۹ در کتاب اصل انواع منتشر شد اشاره کرد. نظریه داروین مبنی بر تکامل و انتخاب طبیعی بود.

…

لویی پاستور توانست اولین واکسن هاری را بسازد. او همچنین توانست اکتشافات مختلفی در شیمی از جمله کریستال‌های نامتقارن را انجام دهد.

در سال ۱۸۸۰ ادیسون با استفاده از یک رشته از جنس بامبوی کربنیزه، یک طرح قابل تحقق و تولید برای لامپ حبابی مطرح کرد که مورد استفاده منازل و خانه‌ها شد. البته یک سال بعد «جوزف سوان» یک ساختار کارآمدتر را (با استفاده از رشتهٔ سلولوزی) مطرح نمود. پیشتر اما، «جیمز وودوارد»، «ویلیام سایر» و «متیو ایوانز» مدل‌های دیگر چراغ‌های الکتریکی را ارائه کرده بودند.

…

«کارل وایرشتراس» و تعدادی از ریاضی‌دانان توانستند آنالیز را مبتنی بر حساب کنند. کار اصلی کارل وایرشتراس قرار دادن آنالیز بر پایه‌های صحیح و توسعهٔ نظریهٔ تابع‌ها بر پایه سری‌های توانی بود. او همچنین کمک‌های شایانی به تئوری‌های توابع بیضوی، هندسه دیفرانسیل و معادله‌های چندمجهولی کرد.

…

برخی دیگر از دانشمندان مهم سدهٔ نوزدهم عبارت‌اند از:

آمادئو آووگادرو، فیریکدان

الکساندر گراهام بل

ماری کوری و پیر کوری

مایکل فارادی

هاینریش هرتز

ویلیام تامسون،

لرد کلوین

رابرت کخ

ماکسول

جرج مندل

دیمیتری مندلیف، و خیلی‌های دیگر…

مندلیف پایه‌گذار جدول تناوبی عناصر شیمیائی است و توانست وجود تعداد زیادی از عناصر کشف نشده را پیش‌بینی نماید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــ

ایران در قرن نوزدهم

از جمله علل ناکامی‌های اقتصادی ما ریشه در تحولاتی دارند که ایران در قرن نوزدهم شاهد بوده‌است. اقتصاد ایران در آن دوره‌ی صد ساله مثل آب مرداب راکد و بی نشاط بود. در آن سده میهن ما در اثر منافع استعماری روسیه و بریتانیا دچار تغییرات عمده سیاسی اقتصادی و اجتماعی شد و به دست انداز افتاد.

سلطنت مطلقه و فردمحوری بیداد می‌کرد و امثال ناصرالدین شاه به عنوان ظل‌الله‌(سایه خدا) در امور مردم دخالت و اعمال قدرت می‌نمودند و هیچ نوع قانونی که قدرت شاه را محدود کند، وجود نداشت.

ریشه‌های ساختاری و تاریخی و رسمیت‌نیافتن حقوق فردی و شهروندی از جمله به دلیل شکل نگرفتن تشکیلات قوی و با نفوذ قضایی و دادگستری در ایران قرن نوزدهم است. در شروع قرن نوزدهم هیچ مدرسه جدیدی در ایران وجود نداشت و در پایان آن نیز تنها بیست مدرسه جدید و یک دبیرستان احداث شده بود و فقط پنج درصد جمعیت شهرنشین باسواد بودند.

بیشتر مردم ایران در فقر بسر برده، برای گذران زندگی خود با مشکلات بسیاری روبه رو بودند. یکی از مصائب اقتصاد ایران در قرن نوزدهم این بود که فرایند انباشت آغازین سرمایه در آن اتفاق نیفتاد و به همین دلیل، آنچنان که محققان گفته‌اند اقتصاد ایران پیشاسرمایه‌داری باقی ماند…

…

Combined: 1800 to 1900

1801		Richard Trevithick developes high-pressure steam engine
1801		Thomas Jefferson becomes American President
1803		Napoleon sells Louisiana to America to finance his wars
1804		Meriwether Lewis and William Clark start fact-finding voyage across America
1804		Death of Emmanuel Kant (philosopher)
1804		Francis II declared first hereditary emperor of Austria
1804		Napoleon makes himself Emperor of France
1805		Death of Friedrich von Schiller (poet)
1805		British under Lord Horatio Nelson defeat Napoleon at Trafalgar
1806		Prussians defeated by Napoleon at Jena
1806		German Empire re-organized by Napoleon – end of Holy Roman Empire
1807		Russia signs friendly Treaty of Tilsit with Napoleon
1807		Slave trade abolished in Britain
1807		Napoleon controls most of Europe
1808		Napoleon takes Spain but loses it again in Peninsula Wars
1809		Uprising in Germany and Austria – war against Napoleon renewed
1810		Argentina first South American state to declare independence
1810		Simón Bolívar leads uprising against Spaniards in Venezuela
1811		Luddite riots against new technologies
1812		Napoleon’s Grand Army destroyed – retreat from Moscow
1812		French and British forces repel American attacks on Canada
1813		Interior of Australia begins to be opened up
1814		British forces burn Washington before negotiating peace for Canada
1814		Congress of Vienna – after Napoleon’s defeat, Russia gains Poland and Finland, Netherlands acquires Belgium, and Prussia obtains Saxony and Ruhr
1814		Bourbon monarchy restored with Louis XVIII
1814		British missionaries start to convert Maoris of New Zealand
1814		George Stevenson builds first steam locomotive
1814		Denmark cedes Norway to Sweden
1814		Dutch cede CapeColony to British
1815		Napoleon escapes exile in Elba and re-takes Paris
1815		British under Duke of Wellington finally defeat Napoleon at Waterloo
1817		Death of Jane Austen (writer)
1819		Sir Stanford Raffles founds British settlement at Singapore
1819		Spain cedes Florida territory to America
1820		Death of King George III of England
1820		Charles Babbage’s Difference Engine – pre-cursor to computer
1822		Brazil becomes nominally independent of Portugal
1822		Colony for freed American slaves established in Liberia
1824		Repeal of Combination Acts – trade unions now legal in Britain
1824		Death of Lord Byron (poet)
1824		Charles X succedes as King of France
1825		Nicholas I becomes Tsar of Russia – Decembrist Uprising
1825		First railway (Stockton to Darligton) opened
1826		Dutch steamship “Curaçao” first to cross Atlantic
1826		Thomas Jefferson and John Adams die
1827		Death of Ludwig van Beethoven (composer)
1827		Death of John Dalton (chemist)
1827		Death of William Blake (poet and artist)
1828		Death of Francisco Goya (artist)
1828		Death of Chaka, great Zulu conqueror
1829		Catholic Emancipation Act passed in Britain
1829		London Police Force established by Sir Robert Peel
1830		Belgian revolution establishes independence from Netherlands
1830		Polish rebellion against Russia defeated
1830		Death of George IV – accession of William IV
1830		Mormon sect founded by Joseph Smith
1830		July Revolution makes Louis-Philippe “Citizen-King”
1830		Simón Bolívar dies having liberated northern half of South America
1830		French capture Algeria from Turks
1831		Death of Wilhelm Friedrich Hegel (philosopher)
1831		Greece gains independence from Turkey with help from Britain
1832		Death of Johann Goethe (poet)
1832		Death of Sir Walter Scott (poet)
1832		First Parliamentary Reform Bill passed
1833		Death of Edmund Keane (Shakespearean actor)
1834		Tolpuddle Martyrs victimised to discourage trade unions
1834		Carlist Wars in Spain
1835		Conservative Party established by Sir Robert Peel
1836		People’s Charter published by Chartists
1836		Great Trek of Boers (Afrikaners) from British South Africa
1837		Queen Victoria comes to British throne
1837		Death of John Constable (artist)
1837		Death of Alexander Pushkin (poet)
1837		Early photography pioneered by Louis Daguerre
1838		Trail of Tears – mass relocation of American Indians
1839		British force Chinese to expand trade in Opium Wars
1840		Victoria marries Albert of Saxe-Coburg
1840		End of British practice of deporting convicts to Australia
1840		British officially control New Zealand
1840		Upper and Lower Canada re-unified
1840		Pierre Joseph Proudhon propounds anarchist view that “property is theft”
1841		China cedes Hong Kong to Britain
1841		David Livingstone begins African explorations
1841		China cedes Hong Kong to Britain
1846		Great Potato Famine in Ireland
1848		Pre-Raphaelites advocate return to simple naturalism in art
1848		Francis Joseph accedes to Austrian throne after rising
1848		Hungary declares independence from Austrian Empire
1848		Karl Marx and Friedrich Engels publish “Communist Manifesto”
1848		Texas becomes part of America after wars with Mexico
1848		California Gold Rush begins
1848		Louis-Philippe abdicates – SecondRepublic declared
1849		Henry David Thoreau publishes “Civil Disobedience”
1849		Self-government established in Canada
1849		Papal regime restored after rebellion declared Rome a republic
1849		Giuseppe Garibaldi defends Italy against France and Austria
1850		Death of William Wordsworth (poet)
1851		Death of William Turner (artist)
1851		First Great Exhibition in CrystalPalace, London
1851		Gold discovered in Australia
1852		New Zealand’s constitution established
1852		Louis Napoleon declares himself Emperor Napoleon III
1854		Crimean War – Russia against England and France
1855		Alexander II becomes Tsar of Russia
1855		David Livingstone “discovers” Victoria Falls
1856		William Gladstone grants home rule to Ireland
1857		Sepoy Rebellion – Indian army mutinies against British
1857		Death of Auguste Comte (philosopher)
1859		Charles Darwin publishes “Origin of Species”
1860		Piedmont and most of Italy united under Garibaldi
1860		Death of Honoré de Balzac (writer)
1861		Emancipation of serfs in Russia
1861		Abraham Lincoln becomes President of America
1861		Start of American Civil War
1861		John Stuart Mill publishes “Utilitarianism”
1861		Victor Emmanel proclaimed King of Italy by first Parliament
1862		Otto von Bismark becomes First Minister of Prussia at its height
1863		Abraham Lincoln gives Gettysburg Address speech
1863		Death of Eugene Delacroix (artist)
1863		Maximilian of Austria made Emperor of Mexico – shot in 1867
1865		Tashkent becomes centre of Russian expansion in Central Asia
1865		End of American Civil War
1865		Abolition of slavery in America
1866		Prussia captures Schleswig-Holstein from Denmark and Austria
1866		Anti-black Ku Klux Klan formed
1866		Swede Alfred Nobel produces dynamite
1867		Death of Michael Faraday (physicist)
1867		End of transportation of criminals to Australia
1867		America buys Alaska from Russia
1867		Confederation of Canada
1867		Confederation of North German States established
1867		Emperor Meiji restored after centuries of Shogun rule
1868		Benjamin Disraeli becomes British Prime Minister
1868		Revolution deposes Queen Isabella II of Spain
1868		Death of Giacchino Rossini (composer)
1869		Suez Canal opened in Egypt
1870		Death of Charles Dickens (writer)
1870		Napoleon III attacks Prussia
1870		Prussia war against France culminates in Siege of Paris
1870		Death of Alexander Dumas (writer)
1870		Rome and Papal states annexed to Kingdom of Italy
1871		Trade unions legalized in Britain
1871		Commune of Paris crushed – Adolphe Thiers made President of French Republic
1871		Prussia under Otto von Bismark annexes Alsace and Lorraine from France
1871		Henry Stanley finds David Livingstone near Lake Tanganyika
1871		Prussia under Otto von Bismark annexes Alsace and Lorraine from France
1871		William I of Prussia proclaimed German Emperor (Kaiser)
1872		Self-rule granted to CapeColony in South Africa
1873		FirstRepublic of Spain declared
1874		Benjamin Disraeli becomes British Prime minister for second time
1874		First Impressionist exhibition (named after Monet painting)
1876		Death of Mikhail Bakunin (Russian anarchist)
1876		Alexander Graham Bell invents telephone
1876		Great Famine in Southern India kills over 5 million
1876		Custers Last Stand – killed fighting in Indian Wars
1876		Dictatorship of Porfirio Díaz begins in Mexico
1876		Belgium under king Leopold II annexes African Congo
1876		Richard Wagner completes his “Ring” cycle of operas
1877		Queen Victoria proclaimed Empress of India
1877		Thomas Edison invents first phonograph
1877		Satsuma Rebellion in Japan against introduction of new ideas
1878		Salvation Army founded by Rev William Booth
1878		Russo-Turkish War liberates Serbia and Rumania from Turkish rule
1878		Thomas Edison develops electric light
1879		Britain and France take control of Egypt and Suez Canal
1879		Zulu War in South Africa
1880		Death of Gustave Flaubert (writer)
1881		William Gladstone becomes Prime Minister of Britain
1881		Start of pogroms against Russian Jews
1881		Death of Fyodor Dostoyevski (writer)
1881		Wyatt Earp in OK Corral gunfight
1881		French annexe Tunisia and other North African possessions
1882		Turks lose control of most of their old territories
1882		Jesse James shot by own gang member
1882		Germany, Austria and Italy establish Triple Alliance
1883		Revolt against British rule in Sudan
1883		Death of Edouard Manet (artist)
1883		Revolt against British rule in Sudan
1883		Eruption of Krakatoa Volcano, Indonesia (35,000 killed)
1883		Death of Richard Wagner (composer)
1884		Third Parliamentary Reform Bill passed
1884		Russia expands into Turkistan, Caucuses and eastwards
1885		Death of Victor Hugo (writer)
1885		George Eastman markets first box camera
1885		Germany annexes south-western and parts of eastern Africa
1886		All American Indians now in reservations
1886		Gottlieb Daimler and Karl Benz produce first automobiles
1887		Sir Arthur Conan Doyle writes first Shelock Holmes book
1888		Kaiser William II comes to power
1889		EiffelTower built in Paris (designed by Gustave Alexandre Eiffel)
1889		Brazil officially declared a republic
1889		Henry Stanley completes his explorations of Africa
1890		London Underground (electric subway system) opens
1890		Death of Vincent Van Gogh (artist)
1890		Lumière bothers develop motion pictures
1890		Cecil Rhodes becomes Prime Minister of Cape Colony
1890		William II removes Bismark as Chancellor
1891		Death of Arthur Rimbaud (Symbolist poet)
1892		Death of Alfred Lord Tennyson (poet)
1892		Death of Walt Whitman (poet)
1893		British Labour Party formed
1893		New Zealand becomes first country to give vote to women
1893		Death of Pyotr Ilyich Tchaikovsky (composer)
1894		Nicholas II becomes last Romanov Tsar of Russia
1894		Alfred Dreyfus convicted of treason
1894		Japan invades China – annexes Formosa and Korea
1895		Death of Louis Pasteur (chemist)
1895		Guglielmo Marconi sends first radio message
1895		Wilhelm Conrad Roentgen discovers x-rays
1896		Klondike Gold Rush in Alaska and Yukon
1896		Siam guarenteed independence from China by Britain and France
1897		Greek-Turkish War
1897		First zeppelin airship launched
1898		Spain loses rest of its empire in Spanish-American War
1898		Horatio Earl Kitchener re-conquers Sudan for Britain
1899		Beginning of Boer War in South Africa
1900		British establish control over much of east and central Africa
1900		Boxer Rising in China attempts to expel all foreigners
1900		Death of Friedrich Wilhelm Nietsche (philosopher)
1900		Death of Oscar Wilde (writer)