در برنامه‌ی چشم‌انداز به برخی ابعادِ مثبت و برخی انتقادها بر نظرسنجی اخیرِ موسسه‌ی گَمان اشاره کردم اما اگر نتایجِ این نظرسنجی به گرایش‌های جامعه‌ی کنونی ایران نزدیک باشد از چند پیام و تحولِی مهم در فرهنگِ سیاسی در جامعه‌ی ما خبر می‌دهد.
در ایران گرایشِ چپ در گذشته، جز در بینِ همراهانِ خلیل ملکی و یکی دو گرایشِ کوچک، عمدتا در قالبِ چپِ سنتی لنینیست و مخالفِانِ سوسیال دموکراسی حضور داشته است اما آمارِ این نظرسنجی، اگر نتایجِ آن به گرایش‌های جامعه‌ی کل نزدیک باشد، از پایگاه اجتماعی گسترده‌ی سوسیال دموکرات‌ها و سبزها در جامعه‌ی کنونی خبر می‌دهد و نشانه‌ای است از یک تحول بزرگ در فرهنگِ سیاسی جامعه‌ی ما
در برنامه‌ی چشم‌انداز به برخی ابعادِ مثبت و برخی انتقادها بر نظرسنجی اخیرِ موسسه‌ی گَمان اشاره کردم اما اگر نتایجِ این نظرسنجی به گرایش‌های جامعه‌ی کنونی ایران نزدیک باشد از چند پیام و تحولِی مهم در فرهنگِ سیاسی در جامعه‌ی ما خبر می‌دهد.
تحولِ مهم در فرهنگِ سیاسی
در پرسشِ به چه حزبی رای می‌دهید؟ مشرطه‌خواهان با ۲۴.۲ و گرایشِ سوسیال دموکرات با ۲۰.۲ درصد در رتبه‌ی اول و دوم و سبزها «گرایشِ حفظِ محیط زیست»، با ۱۴.۸ درصد در رتبه‌ی چهارم قرار دارند.
رای بیش‌تر آقای رضا پهلوی و مشروطه‌خواهان در این نظرسنجی پدیده‌ای نو نیست و در نظرسنحی‌های قبلی نیز آمده است اما رای بالای سوسیال دموکرات‌ها و سبزها، که هیچ نهاد و حزبِ سیاسی جدی و فعال در ایران و خارج از ایران نداشته، از دسترسی جدی به رسانه‌های اصلی فارسی زبان محروم و در تاریخِ معاصرِ ایران پیشینه‌ی چندانی ندارند، نشانه‌‌ایی است گویا از ارتقاء و غنی‌تر شدن فرهنگِ سیاسی در جامعه‌ی ما.
در ایران گرایشِ چپ در گذشته، جز در بینِ همراهانِ خلیل ملکی و یکی دو گرایشِ کوچک، عمدتا در قالبِ چپِ سنتی لنینیست و مخالفِانِ سوسیال دموکراسی حضور داشته است اما آمارِ این نظرسنجی، اگر نتایجِ آن به گرایش‌های جامعه‌ی کل نزدیک باشد، از پایگاه اجتماعی گسترده‌ی سوسیال دموکرات‌ها و سبزها در جامعه‌ی کنونی خبر می‌دهد و نشانه‌ای است از یک تحول بزرگ در فرهنگِ سیاسی جامعه‌ی ما.
نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد نسل‌های جوانِ سوسیال دموکرات و سبزِ ایران، امکانِ آن را دارند که رها و به دور از دگم‌ها، مفاهیم، نهادها، چهره‌ها و بقایای سازمان‌ها و حزب‌های چپِ سنتی گذشته، (که برخی ادعای سوسیال دموکرات شدن دارند اما هنوز در بسترِ گذشته‌ی خود رویا می‌بینند)، با طرحِ گفتمان و برنامه‌‌های مشخص و روشنِ بر بسترِ «سوسیالیزمِ دموکراتیک»، با درکِ جدائی‌ناپذیریِ مبارزه‌ی همزمان برای عدالتِ اجتماعی/ دموکراسی/ حفظِ محیط زیست/ و مبارزه علیه تمامی تبعیض‌ها/ و با کوشش برای حضورِ فعال و موثر در جامعه و سازماندهی در عمل به این پایگاه گسترده‌ی اجتماعی و تحولِ بزرگ در فرهنگِ سیاسی پاسخ دهند.
چند پیام:
۱ ـ اکثریت در این نظرسنجی خواهانِ« گذار» از یا «براندازی» نظامِ مسلطِ کنونی است.
۲ ـ اکثریتِ شرکت کنندگان در این نظرسنجی با حکومتِ دینی مخالف و خواستارِ جدائی دین از حکومت هستند. این آمارها گواهی است بر بطلانِ ادعای گرایش‌های دینی بنیادگرا، اصلاح‌طلب و.. که با تکیه بر «مسلمان بودنِ اکثریت» به دخالتِ کم یا بیشِ دین در حکومت با این یا آن قرائت معتقدند.
۳ـ اکثریتِ با «مورثی بودن» و «مادام‌العمر بودن» و «مرجع مذهبی بودنِ» «بالاترین مقامِ رسمی کشور» مخالف است. «نظام سیاسی مردم‌سالارِ دمکراتیک» و «جمهوری سکولار» در پرسشِ «نظامِ سیاسی مطلوب» بیش‌ترین رای را دارند اما مشروطه‌خواهان در پرسشِ به چه حزبی رای می‌دهید؟ بیش‌ترین رای را به دست آورده‌اند.
این تناقض اما نه به موسسه‌ی گَمان، که کارکردی جز نقلِ نتایج، هرچند متناقض، ندارد، که به برخی تضادها در فرهنگِ سیاسی جامعه در دوره‌ی کنونی بر می‌گردد و تحلیل آن می‌تواند بخشی از ساختارِ این فرهنگ را در مرحله‌ی کنونی تصویر کند.
انکارِ رنگارنگی چون بسترِ وحدت
در میانِ «شخصیت‌های سیاسی و مدنی» آقای رضا پهلوی با ۳۹ درصد، ابراهیم رئیسی (جلادباشی) با ۱۷ درصد، خانم‌ها: نرگس محمدی، نسترن ستوده و مسیح علی‌نژاد با ۱۳ درصد و آقایان: محمود احمدی‌نژاد، محمد نوری‌زاد و کاوه مدنی با ۱۲ درصد بیش‌ترین رای‌ها را کسب کرده‌اند.
آقای رضا پهلوی در این نظرسنجی بیش‌ترین رای را در میانِ «شخصیت‌های سیاسی و مدنی» به دست آورده است اما گروهی از سلطنت‌طلبان ۳۹ درصدِ رای او و ۱۹ درصد رای برای «نظامِ پادشاهی مشروطه» (در برابرِ ۳۴ درصد برای «جمهوری سکولار») را در این نظرسنجی بسیار کم‌تر از رای واقعی آقای رضا پهلوی در جامعه می‌دانند هرچند آماری مستند یا داده‌ای عینی و سنجش‌پذیر بر این ادعا ارائه نمی‌دهند.
اینان با این ادعا که اکثریتِ مطلقِ جامعه، طرفدارِ آقای رضا پهلوی و هوادارِ بازگشتِ سلطنت است به این نظرسنجی حمله می‌کنند. این گروه، که خواستارِ حذفِ همه‌ی گرایش‌ها بوده و رای آن‌ها را انکار می‌کند، درنیافته‌است که رنگارنگی و تنوع، چون بسترِ وحدت، از مولفه‌های اصلی جامعه‌ی ما است.
تحولات فرهنگی و سیاسی و موقعیتِ کنونی جامعه‌ی ما را جز با فهمِ رنگارنگی، چون یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های جامعه، نمی‌توان فهمید. اینان اما تنها نیستند برخی گرایش‌های فکری و سیاسی دیگر نیز هنوز به بلوغِ فکری درکِ رنگارنگی نرسیده و در رویای حذفِ «دیگری» منجمد شده‌اند.
چهره‌ها
رای جلادباشی (ابراهیم رئیسی) چون نفرِ دوم در میان «شخصیت‌های سیاسی و مدنی»، هرچند نامطلوب من و ما، با رای گرایش‌های سیاسی در این نظرسنجی همگن و منطبق است.
رای او و تنوع و پراکندگی رای چهره‌ها و گرایش‌های سیاسی گوناگون در جدولِ نظرسنجی نشانه‌ای است از تنوع و رنگارنگی گرایش‌های سیاسی در جامعه‌ی ما هرچند در بخش چهره‌ها برخی رای‌ها به عواملِ دیگری نیز بستگی دارند.
به مثل حضورِ مدامِ چهره‌‌هائی در رسانه‌های فارسی زبانِ خارج از کشور با طرحٍ مساله‌ی تبعیض علیه زنان، که از مهم‌ترین مشکل‌های جامعه‌ی ما است، یا حمایتِ برخی دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی از یکی از چهره‌های زنِ ایرانی، که وکیل و زندانی است، می‌تواند در نظرِ رای‌دهندگان در زمانِ نظرسنجی موثر باشد.
در رای‌گیری و نظرسنجی در موقعیتِ دموکراسی، که برخی تبعیض‌ها از جمله حجابِ اجباری رفع شده، رای‌دهندگان به برنامه‌‌ها توجه داشته و همه گرایش‌ها و چهره‌ها به رسانه‌ها دسترسی دارند، نتایج می‌تواند متفاوت باشد.
آقای رضا پهلوی اما حتا در موقعیتِ دموکراسی نیز از پیشینه‌ی تاریخی، شهرتِ ملی، تصورِ مثبتِ بسیاری از مردم از سلسله‌ی پهلوی در سنجشِ پیش و پس از انقلابِ اسلامی و… بهره‌مند است.
شیوه‌ها و راهکارها
در بخش شکل‌های مبارزه رای ۳ شیوه‌ی «اعتصابات سراسری، نافرمانی مدنی و تظاهرات خیابانی» را، که در این نظرسنجی چون ۳ شیوه‌ی متفاوت در برابرِ هم مطرح شده‌اند، می‌توان جمع بست چرا که این شیوه‌ها تضاد ساختاری ندارند. در بخشِ مطالباتِ قومی و یکی دو بخشِ دیگر نیز، چنان که در برنامه‌ی چشم‌انداز گفتم، می‌توان نظرسنجی‌های آینده را دقیق‌تر کرد.
و……
نظرسنجی در جامعه‌ی استبدادی و از خارح از کشور می‌تواند پرسش‌ها و تردیدهائی را برانگیزد. موسسه‌ی گَمان تنها نهادی است که به چنین مهمی همت کرده است پس امکانِ سنجشِ نتایجِ نظرسنجی این موسسه با دیگر نظرسنجی‌ها نیز وجود ندارد.
اما شیوه‌های نظرسنجی موسسه‌ی گَمان، چنان که در مقدمه‌ی آن آمده است، متکی به آخرین دستاوردهای علمی در جهان است. برخی نتایج این نظرسنجی در بستر زمان و با تحولات جامعه دیگر خواهد شد اما اگر این نظرسنجی تصویری نزدیک به واقعیتِ کلِ جامعه‌ی کنونی به دست دهد، کاری مهم و جدی است.
لینکِ نظرسنجی موسسه‌ی گَمان
منبع: اخبار روز
حقیقت مانا
