https://www.youtube.com/watch?v=jFCjxDvycZs
در بحث پیشین
به مجمع ملی فرانسه، ژیروندن‌ها و ژاکوبن‌ها، مفهوم چپ و راست left and right، و فراز و فرود «روبسپیر» و «سن ژوست» اشاره شد.
…
در یازده بخش گذشته به موضوعات زیر پرداخته‌ام:
رمانتیسم،و ـ
در این قسمت، به مهمترین وقایع اتفاقیه در قرن نوزدهم اشاره می‌کنم.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
در قرن نوزدهم آفریقا غارت شد
یکی از پُربارترین اعصار در تاریخ بشری که ما هنوز بدرستی دستاوردهای آن را درنیافته و از لحاظ فلسفی، سیاسی و… از آن فراتر نرفته‌ایم بین سال‌های ۱۸۰۱ تا ۱۹۰۰ میلادی یعنی قرن نوزدهم است.
در این سده، فاتحه امپراتوری‌های عثمانی، اسپانیا، پرتغال، همچنین مغول و روم مقدس خوانده شد و بریتانیا پس از جنگ‌های ناپلئونی، در حالیکه یک چهارم از جمعیت کل جهان را در اختیار داشت تبدیل به بزرگ‌ترین ابرقدرت قرن شد. تملک سریع مستعمرات جدید در سطح جهان توسط اروپا کلید خورد و آفریقا به معنی واقعی کلمه غارت شد.
…
در قرن نوزدهم الکتریسیته و فولاد و نفت، آلمان و ژاپن و ایالات متحده را زیر و زبَر کرد. روسیه و چین را آشوب‌های اجتماعی وسیع دربرگرفت و با شورش بردگان در هائیتی و اتفاقات بعدی، از میزان برده‌داری در جهان(به شکل کلاسیک آن) کاسته شد.
انقلاب صنعتی در بسیاری از کشورهای اروپایی به ویژه آلمان شتاب گرفت و تا پایان این سده با ساخت کارخانجات و راه‌آهن در همه جای اروپا رو به گسترش نهاد.
نظریهٔ تکامل داروین و نظرات اگوست‌کنت فیلسوف فرانسوی که تا حدودی از انقلاب صنعتی تأثیر گرفته بودند، باعث قدرت‌گیری نوعی عقل‌گرایی(پوزیتیویسم) که شاخصهٔ ادبی آن طبیعتگرایی(ناتورالیسم) می‌باشد گردید.
…
پوزیتیویسم با مسامحه «اثبات‌گرایی»، هر گونه فلسفه علم بر اساس این دیدگاه است که در علوم طبیعی و اجتماعی، داده‌های برگرفته شده از «تجربه حسّی» و تلقی منطقی و ریاضی از آن، تنها منبع معرفت‌های معتبر است. شایان ذکر است که بخشِ غیرِتجربی (پیشینیِ) دانشِ بشر (اصولِ منطق) هم، که از تجربه محض حاصل نمی‌شوند، شایسته تأمل است.
…
ناتورالیسم یا طبیعتگرایی، مکتبی در ادبیات و هنر است که تقلید دقیق از طبیعت را توصیه می‌کند و معتقد است که باید طبیعت را حتی الامکان مطابق با واقع توصیف و مجسم کرد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
شماری از وقایع مهم قرن نوزدهم
در سال ۱۸۰۱ پارلمان ایرلند رأی به اتحاد با انگلستان داد و در نتیجه پادشاهی متحد بریتانیا به وجود آمد.
در سال ۱۸۰۳ ایالات متحده گسترش خود به سوی شمال قارهٔ آمریکا را با خرید ایالت لوییزیانا آغاز کرد که با ظلم و جور زیاد علیه بومیان و پراکنده‌سازی آنان همراه بود. این گسترش با ساخت راه‌آهن‌هایی در سراسر قاره و جذب مهاجران جدید افزایش یافت.
سال ۱۸۱۴ نروژ از کنترل سوئد خارج شد و استقلال خود را اعلام نمود. هر چند این کشور مجبور به ادامهٔ یک اتحاد خصوصی با سوئد شد ولی قانون اساسی آزاد خود را حفظ کرد و بعدها استقلال خود را به دست آورد.
…
در آغاز سدهٔ ۱۹ با کشمکش بین فرانسه و انگلیس و متحدانشان بر سر کنترل اروپا و جهان روبرو می‌شویم. جنگ‌هایی که در پایان آنها، ناپلئون در واترلو شکست می‌خورَد (سال ۱۸۱۵) و کشورهای اروپایی، برای بررسی نتایج جنگ و تعیین سرنوشت اروپا، کنگره‌ای در وین تشکیل می‌دهند.
در کنگره وین نمایندگان اتریش، پروس، روسیه، انگلیس، پرتغال و سوئد و…، خلع و تبعید ناپلئون بناپارت را در دستور کار گذاشتند. همچنین:
– فرانسه به مرزهای سابق خود در ۱۷۹۲ محدود شد.
– خاندان‌های سلطنتی کشورهای اروپایی مجدداً به تاج و تخت بازگشتند،
– بلژیک ضمیمه هلند گردید.
– بی طرفی سوئیس رسماً اعلام شد.
– قسمت اعظم مستعمرات خارجی نصیب انگلستان گشت و تغییرات وسیع دیگری در نقشهٔ جغرافیایی قاره اروپا پدید آمد.
…
در همین سال(۱۸۱۵) گرینلند(به زبان دانمارکی: گرونلند) از کنترل نروژ خارج شد و زیر نظر دانمارک قرار گرفت و یونان پس از چندین سال جنگ با امپراتوری عثمانی، در سال ۱۸۲۱ استقلال خود را اعلام کرد. صاحب اختیار مصر هم دیگر امپراتوری عثمانی نبود. مستعمره‌های اسپانیا و پرتغال نیز شروع به انقلاب و اعلام استقلال نمودند.
در سال ۱۸۲۲ امپراتوری برزیل استقلال خود از پرتغال را اعلام نمود اما قدرت‌های اروپایی به ویژه بریتانیا به بهانه‌های مختلف در امور داخلی برزیل دخالت می‌کردند. سال ۱۸۳۵ تکزاس از مکزیک جدا گشت و ده سال بعد پس از کش و قوسهای زیاد به ایالات متحده ضمیمه شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
متروی زیرزمینی لندن افتتاح گشت
در بریتانیا راه‌آهن در کل کشور گسترش یافت و پیشرفت‌های مهم در مهندسی حاصل شد. متروی زیرزمینی لندن افتتاح گشت و بعدها لامپ‌های الکتریکی پر نور در خیابان‌های این شهر نصب شدند.
توجه داشته باشیم که سابقهٔ سیستم روشنایی الکتریکی به پیش از ادیسون برمی‌گردد. به اواسطقرن نوزدهم، وقتی «هاینریش گوبل» نخستین لامپ برق را اختراع کرد.
…
در سال ۱۸۴۸ دگرگونی‌های زیادی با تأثیرگیری از انقلاب فرانسه در اروپا اتفاق افتاد.
همین سال در کالیفرنیا طلا کشف شد و با این کشف، افراد زیادی برای یافتن طلا و نقره به آنجا سرازیر شدند. میلیون‌ها نفر از مردم به معادن و شهرهای مناطق غربی آمریکا هجوم آوردند و این امر باعث توسعهٔ مناطق غربی در آن زمان شد. این گسترش به تدریج کشور را مجبور به مقابله با مسألهٔ برده‌داری در ایالت‌های غربی کرد زیرا این مشکل باعث به هم خوردن تعادل بین «ایالت‌های آزاد» و «ایالت‌های برده‌دار» می‌شد.
…
در قرن نوزدهم امپراتوری روسیه گسترش خود به سوی آسیای مرکزی را آغاز کرد و مجبور به مقابله با بریتانیا و… شد. روسیه تزاری از یک سو و فرانسه، انگلیس، پادشاهی ساردینیا و امپراتوری عثمانی از سوی دیگر درگیر شدند. (ساردنی جزیره‌ای است در غرب ایتالیا و دریای مدیترانه)
…
بهار سال ۱۸۵۴ میلادی، در پی حمله امپراتوری روسیه به سرزمین‌های عثمانی، فرانسه و انگلستان به روسیه اعلان جنگ دادند و جنگ کریمه آغاز شد و موجب کشتار فراوانی گردید.
بریتانیایی‌ها از حملهٔ روس‌ها به هندوستان هم بیم داشتند و با روسیه درگیر شدند.
از سال ۱۸۶۱ در ایالات متحده که آبراهام لینکلن بر سر کار بود، جنگ داخلی شدت گرفت. در همین زمان، بکارگیری نیروی بخار در کنار انقلابِ صنعتیِ رو به رشد، گسترش زیادی در کارخانجات صنعتی ایجاد کرد.
…
سال ۱۸۶۱ جمهوری ایتالیا تشکیل شد و استان‌های ایتالیایی آن شبه جزیره با هم کنار آمده، اتحاد پیشه کردند.
از سال ۱۸۶۴ تا ۱۸۷۰ چهار مستعمرهٔ پیشین اروپایی با نام‌های پاراگوئه، برزیل، آرژانتین و اروگوئه وارد خونین‌ترین جنگ تاریخ آمریکای لاتین شدند.
…
در قرن نوزدهم کمتر جایی در جهان وجود داشت که به شکلی اعم از استعمار، امپریالیسم یا جنگ، تحت تأثیر غرب قرار نگرفته باشد. قدرت‌های اروپایی در همه جا نفوذ کردند. بین دول اروپایی و چین هم چندین جنگ در گرفت که از این میان جنگ اول و دوم تریاک و جنگ چین و فرانسه را می‌توان نام برد. در این دوره ژاپن نیز که دروازه‌های خود را به سوی تجارت با غرب باز کرده بود وارد دوران صنعتی‌سازی شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
رُم به ایتالیا ضمیمه شد و پاپ حکم ارتداد داد
سال ۱۸۶۷ در آن بخش از قارهٔ آمریکا که هنوز در دست بریتانیا بود دگرگونی پیش آمد و باعث به وجود آمدن حکومتی در کانادا شد.
…
شهر رم تا سال ۱۸۷۰ تحت کنترل پاپ بود اما در این سال ارتش ایتالیا به استان واتیکان وارد شد و رم به ایتالیا ضمیمه گشت.
البته پاپ از امضای پیمان سر باز زد و به یک دژ پناه برد و از آنجا طی حکمی فتوا داد هرگونه مشارکت کاتولیک‌های ایتالیایی در زندگی سیاسی معادل ارتداد است اما تیغ پاپ کند شده بود و سیر حوادث که سالیان دراز ادامه داشت به روند متحدسازی ایتالیا انجامید.
…
سال ۱۸۷۱ امپراتوری آلمان با اتحاد پروس و کنفدراسیون آلمان شمالی با عنوان «رایش دوم» بر سر زبانها افتاد.
پروس به یکی از ایالت‌های امپراتوری آلمان تبدیل شده بود و صدراعظم وقت «اتو فون بیسمارک» Otto von Bismarck برای ایجاد آلمان متحد، تسخیر چند کشور کوچک آلمانی زبان همسایه فرانسه را در دستور کار گذاشت. وی با اتریش دست به یکی کرد و دانمارک را شکست داد، سپس سروقت خود اتریش رفت و دست آن کشور را از آلمان کوتاه نمود.
بیسمارک با دوز و کلک، «ناپلئون سوم» برادرزاده ناپلئون بناپارت معروف را هم به جنگ کشید. بگذریم که حکومت فرانسه خودش هم برای گریز از مشکلات داخلی، طالب جنگ خارجی بود.
القصه، امپراطور فرانسه پس از شکستهای پی در پی توسط ارتش بیسمارک دستگیر و زندانی شد و پادشاه پروس به عنوان آخرین توهین به فرانسوی‌ها در کاخ ورسای به عنوان امپراتور آلمان سوگند خورد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
شورش مشت زنان، واقعه مهمی در عصر خودش بود
سال ۱۸۷۸ در پیامد شکست امپراتوری عثمانی کشورهای رومانی، صربستان و مونتنگرو مستقل شدند. بلغارستان نیز پادشاهی خودمختار به دست آورد.
…
آفریقا که در ابتدای سدهٔ نوزدهم تقریباً به طور کامل از استعمار اروپاییان جان سالم به در برده بود، در پایان قرن نوزدهم تمام و کمال تحت تسلط آنها در آمد و به معنی واقعی کلمه غارت شد. هجوم به سمت آفریقا از دهه۱۸۸۰ شروع شده بود.
سال ۱۸۹۰ در کشتار ووندد نی The massacre of Wounded Knee علیه بومیان آمریکا، تعداد زیادی سرخ‌پوست کشته شدند. این کشتار آخرین ستیز مسلحانه بزرگ میان قبیله سو لاکوتا و ایالات متحده آمریکا بود.
…
شورش مشت‌زنان در چین علیه سلطه بیگانگان در سال ۱۸۹۸ شتاب گرفت و توسط ائتلاف هشت کشور(روسیه، فرانسه، اتریش مجارستان، ایتالیا، بلژیک، پرتغال، آمریکا و ژاپن) متوقف شد. شورش مشت زنان، واقعه مهمی در عصر خودش بود.
…
در همین سال (۱۸۹۸) آمریکا، در پایان جنگ با اسپانیا کنترل کشورهای کوبا، پورتوریکو و فیلیپین را به دست آورد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
«توفان و تلاطم» آلمانی Sturm und Drang
قرن نوزدهم، هنر را نیز تحت تاثیر قرار داد.در نقاشی، رئالیسم و رمانتیسمی که در ابتدای سدهٔ ۱۹ وجود داشت سر از امپرسیونیسم(دریافتگری) و نودریافتگری(نئوامپرسیونیسم) درآورد و در نیمه دوم سده نوزدهم گروه بزرگی از نگارگران آزاداندیش و نوآور فرانسه به آن روآوردند.
شماری از نقاشان مشهور قرن نوزدهم عبارت‌اند از:
پل سزان Paul Cézanne
ویلیام بلیک William Blake
یوگن دلاکروییکس Eugène Delacroix
کاسپار دیوید فردریش Caspar David Friedrich
تئودور گریکالت Théodore Géricault
ونسان ون گوک Vincent van Gogh
ژان آگوست دومینیک اینگرس Jean Auguste Dominique Ingres
ادوار مانه Édouard Manet
کامیل پیسارو Camille Pissarro
…
سدهٔ نوزدهم برای موسیقی هم پر بار بود. فرم سوناتا (ساخته موسیقایی که معمولا برای ساز تک‌نواز و یا گروه کوچکی از سازها نوشته شده باشد) به صورت فرم غالب ترکیبات سازها در آمد. بسیاری از بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان جهان همچون لودویگ وان بتهوون، پیوتر ایلیچ چایکوفسکی، فردریک شوپن و ریچارد واگنر در این عصر زندگی می‌کردند. همچنین:
یوهانس برامس
آنتونین دورژاک
فلیکس مندلسون
فرانتز شوبرت
جوزپه وردی
روبرت شومان
…
قرن نوزدهم ادبیات را هم تحت تاثیر قرار داد. ادبیات در آن سده با رمانتیسم آغاز شد. رمانتیسم که جنبشی بر علیه عقل‌گرایی حاکم بر سدهٔ ۱۸ بود توانست در سراسر اروپا پخش شود. این جنبش کمابیش همراه با انقلاب صنعتی به پیش می‌رفت و سعی داشت تا با تغییرات بنیادینی که این انقلاب به‌وسیلهٔ موتور بخار و راه‌آهن در طبیعت به وجود می‌آورد مقابله کند.
در اروپا جنبش آلمانی «ﺍﺷﺘﻮﺭﻡ ﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭﺍﻧﮓ» Sturm und Drang(توفان و تلاطم) که در برابر جنبش روشنگری آلمان، احساسات را در مقابل خرد، برجسته می‌کرد، با پخش‌شدن در سطح این قاره، از ایتالیا تا اسپانیا را تحت تأثیر خود قرار داد.
Sturm und Drang(توفان و تلاطم) جنبشی در ادبیات و موسیقی آلمان بود که از اواخر دهه‌ی ۱۷۶۰ تا اوایل دهه ی ۱۷۸۰ ادامه داشت و در آن ذهنیت فرد و به ویژه عواطف شدید، در واکنش به خردگرایی عصر روشنگری و جنبش‌های زیباشناختی همراه آن، آزادانه بیان می‌شد. گوته از مدافعان معروف آن بود و کناب «رنج‌های ورتر جوان» که توفانی در اروپا به راه انداخت تبدیل به انجیل جنبش رمانتیک توفان و تلاطم شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
مارکس و انگلس مانیقست کمونیسم را منتشر کردند
در قرن نوزدهم «ادمون دو گنکور» Edmond de Goncourt و «امیل زولا» در فرانسه و جیووانی کارملا ورگا Giovanni Carmelo Verga در ایتالیا برخی از بهترین رمان‌های ناتورالیست را تولید کردند. رمان‌های ناتورالیست ایتالیا از آن جهت اهمیت دارند که توانستند نقشه‌ای اجتماعی از یک ایتالیای متحد که تا پیش از آن از گوناگونی نژادی و فرهنگی آن بی‌خبر بودند به مردم ارائه دهند.
…
در سدهٔ نوزدهم میلادی نویسندگان زیادی با آثار فراوان به وجود آمدند. برخی از بزرگ‌ترین نویسندگان این سده عبارت‌اند از:
لئو تولستوی، آنتوان چخوف و فئودور داستایوفسکی از روسیه؛ چارلز دیکنز، جان کیتز، اسکار وایلد و جین آستن از انگلستان؛ ادگار آلن پو و مارک تواین از آمریکا و ویکتور هوگو، ژول ورن و چارلز بودلر از فرانسه.
همچنین:
الکساندر پوشکین
الکساندر دوما
امیلی برونته
امیلی دیکینسون
فرانسیس رنه دو شاتوبریان
فردریش هولدرلین
لرد بایرون
مارگارت فولر
نیکولای گوگول
والت وایتمن
ویلیام وردزورث
هاینریش هین
هریت بیچر استو
هنری جیمز
هنریک ایبسن
گوته
و خیلی‌های دیگر…
فوریه ۱۸۴۸ مارکس و انگلس مانیقست کمونیسم را منتشر کردند. در مورد مانیفست در بخشهای بعدی تاریخ جهان دادگاه جهان است، صحبت خواهم کرد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
ادیسون با اختراع لامپ به جهان نور بخشید
از میان تأثیرگذارترین نظریه‌های سدهٔ ۱۹ میلادی می‌توان به نطریهٔ چارلز داروین که در سال ۱۸۵۹ در کتاب اصل انواع منتشر شد اشاره کرد. نظریه داروین مبنی بر تکامل و انتخاب طبیعی بود.
…
لویی پاستور توانست اولین واکسن هاری را بسازد. او همچنین توانست اکتشافات مختلفی در شیمی از جمله کریستال‌های نامتقارن را انجام دهد.
در سال ۱۸۸۰ ادیسون با استفاده از یک رشته از جنس بامبوی کربنیزه، یک طرح قابل تحقق و تولید برای لامپ حبابی مطرح کرد که مورد استفاده منازل و خانه‌ها شد. البته یک سال بعد «جوزف سوان» یک ساختار کارآمدتر را (با استفاده از رشتهٔ سلولوزی) مطرح نمود. پیشتر اما، «جیمز وودوارد»، «ویلیام سایر» و «متیو ایوانز» مدل‌های دیگر چراغ‌های الکتریکی را ارائه کرده بودند.
…
«کارل وایرشتراس» و تعدادی از ریاضی‌دانان توانستند آنالیز را مبتنی بر حساب کنند. کار اصلی کارل وایرشتراس قرار دادن آنالیز بر پایه‌های صحیح و توسعهٔ نظریهٔ تابع‌ها بر پایه سری‌های توانی بود. او همچنین کمک‌های شایانی به تئوری‌های توابع بیضوی، هندسه دیفرانسیل و معادله‌های چندمجهولی کرد.
…
برخی دیگر از دانشمندان مهم سدهٔ نوزدهم عبارت‌اند از:آمادئو آووگادرو، فیریکدان
الکساندر گراهام بل
ماری کوری و پیر کوری
مایکل فارادی
هاینریش هرتز
ویلیام تامسون،
لرد کلوین
رابرت کخ
ماکسول
جرج مندل
دیمیتری مندلیف، و خیلی‌های دیگر…
مندلیف پایه‌گذار جدول تناوبی عناصر شیمیائی است و توانست وجود تعداد زیادی از عناصر کشف نشده را پیش‌بینی نماید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
ایران در قرن نوزدهم
از جمله علل ناکامی‌های اقتصادی ما ریشه در تحولاتی دارند که ایران در قرن نوزدهم شاهد بوده‌است. اقتصاد ایران در آن دوره‌ی صد ساله مثل آب مرداب راکد و بی نشاط بود. در آن سده میهن ما در اثر منافع استعماری روسیه و بریتانیا دچار تغییرات عمده سیاسی اقتصادی و اجتماعی شد و به دست انداز افتاد.
سلطنت مطلقه و فردمحوری بیداد می‌کرد و امثال ناصرالدین شاه به عنوان ظل‌الله(سایه خدا) در امور مردم دخالت و اعمال قدرت می‌نمودند و هیچ نوع قانونی که قدرت شاه را محدود کند، وجود نداشت.
ریشه‌های ساختاری و تاریخی و رسمیت‌نیافتن حقوق فردی و شهروندی از جمله به دلیل شکل نگرفتن تشکیلات قوی و با نفوذ قضایی و دادگستری در ایران قرن نوزدهم است. در شروع قرن نوزدهم هیچ مدرسه جدیدی در ایران وجود نداشت و در پایان آن نیز تنها بیست مدرسه جدید و یک دبیرستان احداث شده بود و فقط پنج درصد جمعیت شهرنشین باسواد بودند.
بیشتر مردم ایران در فقر بسر برده، برای گذران زندگی خود با مشکلات بسیاری روبه رو بودند. یکی از مصائب اقتصاد ایران در قرن نوزدهم این بود که فرایند انباشت آغازین سرمایه در آن اتفاق نیفتاد و به همین دلیل، آنچنان که محققان گفته‌اند اقتصاد ایران پیشاسرمایه‌داری باقی ماند…
…
Combined: 1800 to 1900
| 1801 | Richard Trevithick developes high-pressure steam engine | |
| 1801 | Thomas Jefferson becomes American President | |
| 1803 | Napoleon sells Louisiana to America to finance his wars | |
| 1804 | Meriwether Lewis and William Clark start fact-finding voyage across America | |
| 1804 | Death of Emmanuel Kant (philosopher) | |
| 1804 | Francis II declared first hereditary emperor of Austria | |
| 1804 | Napoleon makes himself Emperor of France | |
| 1805 | Death of Friedrich von Schiller (poet) | |
| 1805 | British under Lord Horatio Nelson defeat Napoleon at Trafalgar | |
| 1806 | Prussians defeated by Napoleon at Jena | |
| 1806 | German Empire re-organized by Napoleon – end of Holy Roman Empire | |
| 1807 | Russia signs friendly Treaty of Tilsit with Napoleon | |
| 1807 | Slave trade abolished in Britain | |
| 1807 | Napoleon controls most of Europe | |
| 1808 | Napoleon takes Spain but loses it again in Peninsula Wars | |
| 1809 | Uprising in Germany and Austria – war against Napoleon renewed | |
| 1810 | Argentina first South American state to declare independence | |
| 1810 | Simón Bolívar leads uprising against Spaniards in Venezuela | |
| 1811 | Luddite riots against new technologies | |
| 1812 | Napoleon’s Grand Army destroyed – retreat from Moscow | |
| 1812 | French and British forces repel American attacks on Canada | |
| 1813 | Interior of Australia begins to be opened up | |
| 1814 | British forces burn Washington before negotiating peace for Canada | |
| 1814 | Congress of Vienna – after Napoleon’s defeat, Russia gains Poland and Finland, Netherlands acquires Belgium, and Prussia obtains Saxony and Ruhr |
|
| 1814 | Bourbon monarchy restored with Louis XVIII | |
| 1814 | British missionaries start to convert Maoris of New Zealand | |
| 1814 | George Stevenson builds first steam locomotive | |
| 1814 | Denmark cedes Norway to Sweden | |
| 1814 | Dutch cede CapeColony to British | |
| 1815 | Napoleon escapes exile in Elba and re-takes Paris | |
| 1815 | British under Duke of Wellington finally defeat Napoleon at Waterloo | |
| 1817 | Death of Jane Austen (writer) | |
| 1819 | Sir Stanford Raffles founds British settlement at Singapore | |
| 1819 | Spain cedes Florida territory to America | |
| 1820 | Death of King George III of England | |
| 1820 | Charles Babbage’s Difference Engine – pre-cursor to computer | |
| 1822 | Brazil becomes nominally independent of Portugal | |
| 1822 | Colony for freed American slaves established in Liberia | |
| 1824 | Repeal of Combination Acts – trade unions now legal in Britain | |
| 1824 | Death of Lord Byron (poet) | |
| 1824 | Charles X succedes as King of France | |
| 1825 | Nicholas I becomes Tsar of Russia – Decembrist Uprising | |
| 1825 | First railway (Stockton to Darligton) opened | |
| 1826 | Dutch steamship “Curaçao” first to cross Atlantic | |
| 1826 | Thomas Jefferson and John Adams die | |
| 1827 | Death of Ludwig van Beethoven (composer) | |
| 1827 | Death of John Dalton (chemist) | |
| 1827 | Death of William Blake (poet and artist) | |
| 1828 | Death of Francisco Goya (artist) | |
| 1828 | Death of Chaka, great Zulu conqueror | |
| 1829 | Catholic Emancipation Act passed in Britain | |
| 1829 | London Police Force established by Sir Robert Peel | |
| 1830 | Belgian revolution establishes independence from Netherlands | |
| 1830 | Polish rebellion against Russia defeated | |
| 1830 | Death of George IV – accession of William IV | |
| 1830 | Mormon sect founded by Joseph Smith | |
| 1830 | July Revolution makes Louis-Philippe “Citizen-King” | |
| 1830 | Simón Bolívar dies having liberated northern half of South America | |
| 1830 | French capture Algeria from Turks | |
| 1831 | Death of Wilhelm Friedrich Hegel (philosopher) | |
| 1831 | Greece gains independence from Turkey with help from Britain | |
| 1832 | Death of Johann Goethe (poet) | |
| 1832 | Death of Sir Walter Scott (poet) | |
| 1832 | First Parliamentary Reform Bill passed | |
| 1833 | Death of Edmund Keane (Shakespearean actor) | |
| 1834 | Tolpuddle Martyrs victimised to discourage trade unions | |
| 1834 | Carlist Wars in Spain | |
| 1835 | Conservative Party established by Sir Robert Peel | |
| 1836 | People’s Charter published by Chartists | |
| 1836 | Great Trek of Boers (Afrikaners) from British South Africa | |
| 1837 | Queen Victoria comes to British throne | |
| 1837 | Death of John Constable (artist) | |
| 1837 | Death of Alexander Pushkin (poet) | |
| 1837 | Early photography pioneered by Louis Daguerre | |
| 1838 | Trail of Tears – mass relocation of American Indians | |
| 1839 | British force Chinese to expand trade in Opium Wars | |
| 1840 | Victoria marries Albert of Saxe-Coburg | |
| 1840 | End of British practice of deporting convicts to Australia | |
| 1840 | British officially control New Zealand | |
| 1840 | Upper and Lower Canada re-unified | |
| 1840 | Pierre Joseph Proudhon propounds anarchist view that “property is theft” | |
| 1841 | China cedes Hong Kong to Britain | |
| 1841 | David Livingstone begins African explorations | |
| 1841 | China cedes Hong Kong to Britain | |
| 1846 | Great Potato Famine in Ireland | |
| 1848 | Pre-Raphaelites advocate return to simple naturalism in art | |
| 1848 | Francis Joseph accedes to Austrian throne after rising | |
| 1848 | Hungary declares independence from Austrian Empire | |
| 1848 | Karl Marx and Friedrich Engels publish “Communist Manifesto” | |
| 1848 | Texas becomes part of America after wars with Mexico | |
| 1848 | California Gold Rush begins | |
| 1848 | Louis-Philippe abdicates – SecondRepublic declared | |
| 1849 | Henry David Thoreau publishes “Civil Disobedience” | |
| 1849 | Self-government established in Canada | |
| 1849 | Papal regime restored after rebellion declared Rome a republic | |
| 1849 | Giuseppe Garibaldi defends Italy against France and Austria | |
| 1850 | Death of William Wordsworth (poet) | |
| 1851 | Death of William Turner (artist) | |
| 1851 | First Great Exhibition in CrystalPalace, London | |
| 1851 | Gold discovered in Australia | |
| 1852 | New Zealand’s constitution established | |
| 1852 | Louis Napoleon declares himself Emperor Napoleon III | |
| 1854 | Crimean War – Russia against England and France | |
| 1855 | Alexander II becomes Tsar of Russia | |
| 1855 | David Livingstone “discovers” Victoria Falls | |
| 1856 | William Gladstone grants home rule to Ireland | |
| 1857 | Sepoy Rebellion – Indian army mutinies against British | |
| 1857 | Death of Auguste Comte (philosopher) | |
| 1859 | Charles Darwin publishes “Origin of Species” | |
| 1860 | Piedmont and most of Italy united under Garibaldi | |
| 1860 | Death of Honoré de Balzac (writer) | |
| 1861 | Emancipation of serfs in Russia | |
| 1861 | Abraham Lincoln becomes President of America | |
| 1861 | Start of American Civil War | |
| 1861 | John Stuart Mill publishes “Utilitarianism” | |
| 1861 | Victor Emmanel proclaimed King of Italy by first Parliament | |
| 1862 | Otto von Bismark becomes First Minister of Prussia at its height | |
| 1863 | Abraham Lincoln gives Gettysburg Address speech | |
| 1863 | Death of Eugene Delacroix (artist) | |
| 1863 | Maximilian of Austria made Emperor of Mexico – shot in 1867 | |
| 1865 | Tashkent becomes centre of Russian expansion in Central Asia | |
| 1865 | End of American Civil War | |
| 1865 | Abolition of slavery in America | |
| 1866 | Prussia captures Schleswig-Holstein from Denmark and Austria | |
| 1866 | Anti-black Ku Klux Klan formed | |
| 1866 | Swede Alfred Nobel produces dynamite | |
| 1867 | Death of Michael Faraday (physicist) | |
| 1867 | End of transportation of criminals to Australia | |
| 1867 | America buys Alaska from Russia | |
| 1867 | Confederation of Canada | |
| 1867 | Confederation of North German States established | |
| 1867 | Emperor Meiji restored after centuries of Shogun rule | |
| 1868 | Benjamin Disraeli becomes British Prime Minister | |
| 1868 | Revolution deposes Queen Isabella II of Spain | |
| 1868 | Death of Giacchino Rossini (composer) | |
| 1869 | Suez Canal opened in Egypt | |
| 1870 | Death of Charles Dickens (writer) | |
| 1870 | Napoleon III attacks Prussia | |
| 1870 | Prussia war against France culminates in Siege of Paris | |
| 1870 | Death of Alexander Dumas (writer) | |
| 1870 | Rome and Papal states annexed to Kingdom of Italy | |
| 1871 | Trade unions legalized in Britain | |
| 1871 | Commune of Paris crushed – Adolphe Thiers made President of French Republic | |
| 1871 | Prussia under Otto von Bismark annexes Alsace and Lorraine from France | |
| 1871 | Henry Stanley finds David Livingstone near Lake Tanganyika | |
| 1871 | Prussia under Otto von Bismark annexes Alsace and Lorraine from France | |
| 1871 | William I of Prussia proclaimed German Emperor (Kaiser) | |
| 1872 | Self-rule granted to CapeColony in South Africa | |
| 1873 | FirstRepublic of Spain declared | |
| 1874 | Benjamin Disraeli becomes British Prime minister for second time | |
| 1874 | First Impressionist exhibition (named after Monet painting) | |
| 1876 | Death of Mikhail Bakunin (Russian anarchist) | |
| 1876 | Alexander Graham Bell invents telephone | |
| 1876 | Great Famine in Southern India kills over 5 million | |
| 1876 | Custers Last Stand – killed fighting in Indian Wars | |
| 1876 | Dictatorship of Porfirio Díaz begins in Mexico | |
| 1876 | Belgium under king Leopold II annexes African Congo | |
| 1876 | Richard Wagner completes his “Ring” cycle of operas | |
| 1877 | Queen Victoria proclaimed Empress of India | |
| 1877 | Thomas Edison invents first phonograph | |
| 1877 | Satsuma Rebellion in Japan against introduction of new ideas | |
| 1878 | Salvation Army founded by Rev William Booth | |
| 1878 | Russo-Turkish War liberates Serbia and Rumania from Turkish rule | |
| 1878 | Thomas Edison develops electric light | |
| 1879 | Britain and France take control of Egypt and Suez Canal | |
| 1879 | Zulu War in South Africa | |
| 1880 | Death of Gustave Flaubert (writer) | |
| 1881 | William Gladstone becomes Prime Minister of Britain | |
| 1881 | Start of pogroms against Russian Jews | |
| 1881 | Death of Fyodor Dostoyevski (writer) | |
| 1881 | Wyatt Earp in OK Corral gunfight | |
| 1881 | French annexe Tunisia and other North African possessions | |
| 1882 | Turks lose control of most of their old territories | |
| 1882 | Jesse James shot by own gang member | |
| 1882 | Germany, Austria and Italy establish Triple Alliance | |
| 1883 | Revolt against British rule in Sudan | |
| 1883 | Death of Edouard Manet (artist) | |
| 1883 | Revolt against British rule in Sudan | |
| 1883 | Eruption of Krakatoa Volcano, Indonesia (35,000 killed) | |
| 1883 | Death of Richard Wagner (composer) | |
| 1884 | Third Parliamentary Reform Bill passed | |
| 1884 | Russia expands into Turkistan, Caucuses and eastwards | |
| 1885 | Death of Victor Hugo (writer) | |
| 1885 | George Eastman markets first box camera | |
| 1885 | Germany annexes south-western and parts of eastern Africa | |
| 1886 | All American Indians now in reservations | |
| 1886 | Gottlieb Daimler and Karl Benz produce first automobiles | |
| 1887 | Sir Arthur Conan Doyle writes first Shelock Holmes book | |
| 1888 | Kaiser William II comes to power | |
| 1889 | EiffelTower built in Paris (designed by Gustave Alexandre Eiffel) | |
| 1889 | Brazil officially declared a republic | |
| 1889 | Henry Stanley completes his explorations of Africa | |
| 1890 | London Underground (electric subway system) opens | |
| 1890 | Death of Vincent Van Gogh (artist) | |
| 1890 | Lumière bothers develop motion pictures | |
| 1890 | Cecil Rhodes becomes Prime Minister of Cape Colony | |
| 1890 | William II removes Bismark as Chancellor | |
| 1891 | Death of Arthur Rimbaud (Symbolist poet) | |
| 1892 | Death of Alfred Lord Tennyson (poet) | |
| 1892 | Death of Walt Whitman (poet) | |
| 1893 | British Labour Party formed | |
| 1893 | New Zealand becomes first country to give vote to women | |
| 1893 | Death of Pyotr Ilyich Tchaikovsky (composer) | |
| 1894 | Nicholas II becomes last Romanov Tsar of Russia | |
| 1894 | Alfred Dreyfus convicted of treason | |
| 1894 | Japan invades China – annexes Formosa and Korea | |
| 1895 | Death of Louis Pasteur (chemist) | |
| 1895 | Guglielmo Marconi sends first radio message | |
| 1895 | Wilhelm Conrad Roentgen discovers x-rays | |
| 1896 | Klondike Gold Rush in Alaska and Yukon | |
| 1896 | Siam guarenteed independence from China by Britain and France | |
| 1897 | Greek-Turkish War | |
| 1897 | First zeppelin airship launched | |
| 1898 | Spain loses rest of its empire in Spanish-American War | |
| 1898 | Horatio Earl Kitchener re-conquers Sudan for Britain | |
| 1899 | Beginning of Boer War in South Africa | |
| 1900 | British establish control over much of east and central Africa | |
| 1900 | Boxer Rising in China attempts to expel all foreigners | |
| 1900 | Death of Friedrich Wilhelm Nietsche (philosopher) | |
| 1900 | Death of Oscar Wilde (writer) |
در همین زمینه
تاریخ جهان دادگاه جهان است
تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک
…
سایت همنشین بهار
سایت حقیقت مانا – ۳۰مرداد ۹۷ – سیامک نادری
